CAKE na Kongresie LOCAL TRENDS

CAKE na Kongresie LOCAL TRENDS

CAKE na Kongresie LOCAL TRENDS

CAKE/ KOBIZE po raz kolejny był organizatorem i gospodarzem panelu dyskusyjnego pn. “Nowe wyzwania dla samorządów wynikające z ETS2 – rola KPEiK oraz możliwości wykorzystania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK)”, który odbył się 14 października 2025 r. w Poznaniu w ramach piątej już edycji Local Trends Kongres – Europejskiego Forum Samorządowego.

Planowane na 2027 rok pełne uruchomienie systemu handlu uprawnieniami do emisji dla sektora budynków i transportu drogowego (ETS2) obejmie wszystkie podmioty i osoby wykorzystujące paliwa kopalne na potrzeby ogrzewania i transportu drogowego. Chociaż temat ten jest coraz intensywniej wykorzystywany w sferze medialno-politycznej, wydaje się, że – poza gronem ekspertów i instytucji zaangażowanych we wdrażanie systemu – wiedza o systemie i świadomość jego skutków, mimo sukcesywnej poprawy, nadal są dalece niewystarczające. Dlatego ważne są każde działania edukujące i komunikacyjne w tym zakresie, wspierające z jednej strony przygotowania na wejście w życie systemu, z drugiej zaś merytoryczną debatę nad ewentualnymi zmianami i doskonaleniem tego narzędzia polityki klimatycznej.

W panelu uczestniczyli znakomici goście:

• Katarzyna Zielińska-Heitkötter, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
• Marzena Andrzejewska-Wierzbicka, Dyrektor Departamentu Zarządzania Środowiskiem i Klimatu, Urzad Marszalkowski Wojewodztwa Wielkopolskiego
• Marcin Jamiołkowski, EMBA, Zastępca Dyrektora Departamentu Środków Zagranicznych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Jan Strubiński, Dyrektor ds. Analiz Rynku, The Polish Petroleum Industry and Trade Organization (POPiHN)
• Robert Jeszke, Zastępca Dyrektora IOŚ-PIB ds. zarządzania emisjami, Kierownik The National Centre for Emissions Management (KOBiZE)

Pani Katarzyna Zielińska-Heitkötter przedstawiła najświeższe informacje o stanie przygotowań Planu Społeczno-Klimatycznego (PSK), czyli dokumentu niezbędnego do wykorzystania środków Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK) ustanowionego w celu łagodzenia skutków ETS2 i wspierania działań na rzecz transformacji energetycznej podmiotów podlegających tej regulacji. Polska jest największym beneficjentem i może uzyskać ponad 11 mld EUR w latach 2026-2032 (plus 25% wkładu krajowego). Zgodnie z projektem planu PSK, który czeka na przyjęcie przez rząd, na działania osłonowe przeznaczone zostanie 37,5% tych środków, czyli ponad 4,2 mld euro.

Niezależnie od posunięć na szczeblu europejskim i rządowym, wiele samorządów już od pewnego czasu podejmuje działania na rzecz transformacji energetycznej i dostosowania się do coraz ambitniejszych celów polityki klimatycznej, które – wprawdzie z różną intensywnością – mają miejsce na wszystkich szczeblach samorządowych. Pani Marzena Andrzejewska-Wierzbicka opowiedziała nam o szerokim spektrum działań realizowanych w Wielkopolsce, w tym o efektach projektu LIFE After Coal poświęconemu transformacji energetycznej regionu oraz bardzo ważnej aktywności, jaką jest edukacja i szkolenie kadr oraz mieszkańców w zakresie instrumentów polityki klimatycznej (np. studia podyplomowe dla doradców klimatycznych w gminach, którzy następnie stają się najbliższym źródłem dla potrzebujących informacji i rady).

Pan Marcin Jamiołkowski przybliżył obecne i przyszłe zasady oraz mechanizmy finansowania w ramach programów, w których operatorem jest NFOŚiGW. Podkreślił, jak ważne jest, aby środki wykorzystywane były tak, aby rzeczywiście przyczyniać się do transformacji i realizacji celów środowiskowych. Dowiedzieliśmy się, jak szybko dostępne fundusze są wykorzystywane, co świadczy o wysokim i wciąż rosnącym zainteresowaniu inwestycjami na rzecz transformacji. Doświadczenia płynące z programów finansowanych, chociażby z Funduszu Modernizacyjnego mogą być z powodzeniem spożytkowane do efektywnego wykorzystania środków, o których mówimy w kontekście ETS2 i SFK, a które mogłyby chociażby umożliwić dalsze funkcjonowanie sprawnego i popularnego – jednego z 24 – programu Czyste Powietrze.

Perspektywę postrzegania systemu ETS2, który skupia się bezpośrednio na paliwach, uzupełnił pan Jan Strubiński (POPINH) wskazujac na perspektywę i działania podejmowane przez biznes paliwowy. Już teraz ma miejsce dążenie do dywersyfikacji aktywności i produkcji, w znacznej części w kierunku tej nisko i zeroemisyjnej, dzięki czemu branża ulegnie zmianie, a nie zamianie na inną. Niemniej, jak w każdej działalności biznesowej, ważna jest ocena ryzyka inwestycji, a w tym oczywiście prognozy cen uprawnień będących w znacznej mierze skutkiem decyzji regulatorów. W tym kontekście również biznes dostrzega skalę skutków społecznych ETS2, w tym wykluczenia transportowego i deklaruje wsparcie w celu przeciwdziałania im.

Robert Jeszke (KOBIZE) przedstawił skutki społecznych i ekonomicznych różnych scenariuszy polityki klimatycznej UE, w tym samego systemu ETS2, który jest jednym z elementów większej układanki. Wskazał na wybrane wyniki analiz zespołu CAKE, które zestawił z aktualnymi informacjami dotyczącymi procesu kształtowania polityki, jej narzędzi, postawy poszczególnych państw członkowskich UE i innych determinantów ostatecznych decyzji w tym zakresie. Ważnym elementem wystapienia było przedstawienie niedoskonałości ETS2, a także szeregu rozwiązań, które mogłyby udoskonalić sam system oraz poprawić proces jego implementacji w lepszy sposób uwzględniający sytuację w państwach członkowskich, w tym przede wszystkim skutki w grupach najbardziej wrażliwych. Rozwiązania te obejmują m.in. środki na rzecz przewidywalności i poziomu ceny uprawnień, czy też logiki wyprzedzającego wspierania inwestycji transformacyjnych przed skokiem kosztów.

Mamy nadzieję ten wkład do debaty na temat ETS2 może przyczynić się do bardziej świadomego postrzegania narzędzi polityki klimatycznej i wspierania dobrych rozwiązań, które mogłyby je udoskonalić.

Dziękujemy gościom naszego panelu za wartościowy wkład w debatę. Organizatorom dziękujemy za zaproszenie i gratulujemy konferencji, jaką był Kongres Local Trends.