Po Konferencji COP28: wnioski zespołu CAKE na temat mechanizmów rynkowych, rozwoju EU ETS i skutków globalnych

Tegoroczna Konferencja Stron Konwencji Narodów Zjednoczonych ws. Zmian Klimatu – COP28 – dobiegła końca i nadszedł czas ocen i refleksji na temat zarówno procesu, jak i efektów. Wśród dziesiątek tysięcy uczestników znaleźli się eksperci Zespołu CAKE. Zespół CAKE wziął udział w tym największym w historii COP. Chociaż obserwowaliśmy cały proces, ze względu na charakter naszej pracy zaangażowaliśmy się głównie w inspirujące debaty koncentrujące się na cenach uprawnień do emisji dwutlenku węgla, w tym na rozwoju EU ETS i środków pośrednich, takich jak CBAM, oraz ich wpływie zarówno na państwa członkowskie UE, jak i partnerów handlowych i państwa kandydujące do UE.

Najbardziej interesujące dla naszego zespołu wnioski płynęły z serii wydarzeń towarzyszących odbywających się w Pawilonie UE w sobotę, 9 grudnia 2023 r. podczas – dnia poświęconego carbon pricing, czyli mechanizmom ustalania opłat za emisję dwutlenku węgla. Ponieważ UE wdraża obecnie pakiet Fit for 55, w centrum debaty znalazł się rozwijający się wachlarz środków związanych z mechanizmami związanymi z opłatami za emisję dwutlenku węgla oraz ich wpływ zarówno na gospodarkę UE, jak i na gospodarkę światową. Chociaż możemy docenić ekspansję systemu EU ETS, poruszono również również pewne kwestie i obawy dotyczące jego przyszłego funkcjonowania. Wydaje się, że EU ETS niewątpliwie wymaga modyfikacji, ponieważ można spodziewać się wyczerpania podaży uprawnień do emisji na długo przed 2050 rokiem.

Powstaje pytanie, czy należy to zrobić już na etapie dostosowywania różnych polityk do celów na 2040 r., o czym dyskutowano podczas wydarzenia towarzyszącego pt. “Towards a Climate-Neutral Economy: The Role of Carbon Pricing in Moving the Industry Closer to Net-Zero by 2050” zorganizowanego wspólnie przez Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE), European University Institute, International Carbon Action Partnership i Komisję Europejską.

Biorąc pod uwagę ambitne cele redukcyjne, tempo spadku liczby dostępnych uprawnień jeszcze wzrośnie. Co więcej, Europejski Zielony Ład UE zakłada zerowe emisje netto już w 2050 r., a osiągnięcie takiego celu wydaje się niewykonalne bez znaczącego wkładu ze strony pochłaniania, zarówno naturalnego, jak i technologicznego. W takim przypadku konieczne jest znalezienie sposobu na uwzględnienie pochłaniania w mechanizmach, takich jak EU ETS.

Zwiększające się na rynku europejskim mechanizmy carbon pricingu bezsprzecznie wpływają nie tylko na kraje sąsiadujące, ale także na resztę świata. Wdrożenie CBAM powoduje nie tylko zwiększone zainteresowanie w krajach sąsiednich, ale także pewne obawy, co zostało omówione podczas innego wydarzenia towarzyszącego w Pawilonie UE pt. “Realising the full potential of carbon pricing and markets: Opportunities for Europe, Africa and the World”. Podczas gdy kraje rozwinięte wspierają i podążają za inicjatywami UE, gospodarki rozwijające się mogą czuć się zagrożone. W tym kontekście należy podkreślić rolę strumieni przychodów i ich właściwe wykorzystanie w utrzymaniu dwóch ważnych celów, takich jak redukcja emisji na całym świecie, a także ciągłe wsparcie dla krajów rozwijających się w celu oddzielenia wzrostu gospodarczego od emisji.

Uzasadnienie dla wdrożenia środków związanych z opodatkowaniem emisji dwutlenku węgla na całym świecie i ich roli w zachęcaniu światowych firm z branż energochłonnych do wdrażania bardziej ekologicznych i zrównoważonych technologii zostało omówione przez panelistów podczas wydarzenia towarzyszącego pt. “The role of Carbon Border Adjustment Mechanisms in promoting carbon pricing initiatives worldwide” zorganizowanego przez TAXUD w Pawilonie UE. Inspirująca dyskusja zakończyła się pytaniem, czy mamy realną alternatywę dla cen emisji dwutlenku węgla? Wydaje się jasne, że same regulacje są zdecydowanie nieskuteczne i wszyscy powinni zintensyfikować współpracę, aby zapewnić integralność mechanizmów wyznaczania opłat za emisję dwutlenku węgla. W tym kontekście warto podkreślić znaczenie wsparcia, jakie rozwiązania w zakresie opłat za emisję dwutlenku węgla, a w szczególności system handlu uprawnieniami do emisji, otrzymują ze strony przemysłu. Same mechanizmy nie są kwestionowane, ale podkreśla się znaczenie integralności, przejrzystości i przewidywalności.

Zespół CAKE jest naprawdę niezmiernie usatysfakcjonowany, że omawiane przez CAKE zagadnienia okazały się tak ważnym elementem debaty podczas COP28. Chociaż jesteśmy nieco rozczarowani, że COP28 zakończył się brakiem porozumienia w sprawie art. 6 i rynków emisji dwutlenku węgla, ogólne doświadczenie daje nam silną motywację do dalszej pracy, w tym naszego nowego projektu ENSPIRE, który przygotowujemy pod kątem rozwoju i rozszerzenia systemu EU ETS poza UE.

Stay tuned!